Metodyka oceny
Na podstawie blisko 20 lat doświadczeń w ewaluacji czasopism naukowych Zespół Index Copernicus International opracował model ICI Publishing Stars. Pozwala on na mierzenie osiągnięć Redakcji czasopism naukowych w tych obszarach funkcjonalnych, które przekładają się na wzrost wskaźników dystrybucji oraz cytowalności. Rezultat oceny w bazie ICI Journals Master List – wskaźnik Index Copernicus Value (ICV) jest zatem miarą mocy czasopisma naukowego – mówi o tym, jak szybko będzie mogło osiągać swoje cele.
Kryteria oceny ICI Journals Master List
Ocena w bazie ICI Journals Master List składa się z dwóch komponentów:
1. JAKOŚCI CZASOPISMA – mierzonej na podstawie poziomu spełniania kryteriów modelu ICI Publishing Stars zcentralizowanego obecnie na dwóch aspektach funkcjonowania czasopisma – jego digitalizacji i umiędzynarodowienia. Składają się na nią następujące elementy:
• Standardy – za standardy edytorskie przyjęto dostosowanie prezentacji publikowanego w czasopiśmie materiału do wymogów międzynarodowych. Są to m. in. takie elementy jak: przejrzysty i estetyczny układ artykułów i całego czasopisma, publikowanie procedury recenzowania czy udział recenzentów z zewnętrzną afiliacją, stanowiące fundament, bez którego czasopismo nie zbuduje trwałego rozwoju. W tym obszarze Redakcje pytane są przede wszystkim o funkcjonujący w czasopiśmie model recenzowania czy wymaganie od autorów różnorodnych oświadczeń mających na celu weryfikację przestrzegania zasad etyki publikacyjnej.
• Stabilność – częstotliwość i regularność rynkowa czasopisma zmierza do oceny sprawności wydawniczo-menadżerskiej zespołu redakcyjnego. Regularność ukazywania się kolejnych numerów czasopisma jest istotnym elementem ewaluacji w renomowanych bazach międzynarodowych.
• Digitalizacja – dostępność czasopisma w wersji online stanowi doskonałe medium do jego promocji. Gotowość do integracji z bazami danych, łatwość dostępu do publikowanych treści to kryteria, których niespełnienie może stanowić barierę blokującą rozwój czasopisma, a spełnienie – impuls do rozwoju i wzmocnienia dotarcia do naukowców w kraju i za granicą. W obszarze „Digitalizacja” Redakcje deklarują m. in. informacje o indeksacji periodyku w bazach naukowych, nadawanie publikacjom numerów DOI (Digital Object Identifier) czy też ich wydawanie w trybie „ahead of print”. Od 2017 roku Zespół Index Copernicus wprowadził dodatkowe kryterium, jakim jest zdeponowanie informacji dotyczących zawartości poszczególnych wydań czasopisma – metadanych artykułów naukowych oraz bibliografii załącznikowej za minimum 4 lata poprzedzające rok złożenia ankiety.
• Umiędzynarodowienie – liczba wersji językowych zarówno strony internetowej czasopisma, jak i treści w nim publikowanych, udział autorów i recenzentów z zagraniczną afiliacją wpływają na rozwój współpracy międzynarodowej, zwiększają zasięg, rozpoznawalność i siłę oddziaływania czasopisma naukowego.
2. SIŁY ODDZIAŁYWANIA – wyznaczanej poprzez analizę trendów cytowalności czasopism indeksowanych w bazach ISI Web of Science oraz Scopus, co odzwierciedla intensywność, z jaką czasopismo zostało już dostrzeżone w świecie naukowym.
W każdym z obszarów wskazano kryteria, których spełnienie zwiększa szansę na wzrost wskaźników cytowalności. Dla każdego z kryteriów można zidentyfikować działania, jakie Redakcje czasopism powinny podjąć w celu zapewnienia zwiększania jakości czasopisma naukowego i siły jego oddziaływania.
Punktacja
W ostatecznej ocenie parametrycznej w bazie ICI Journals Master List przyjęto założenie, że suma punktacji z całego kryterium „Jakość czasopisma” nie może przekroczyć 100 pkt. Czasopismu mogą zostać przyznane punkty ujemne (za opóźnienie wydawnicze lub wydanie numerów łączonych) – maksymalnie w wysokości 4 pkt, świadczących o problemach w działalności wydawniczo-menadżerskiej zespołu redakcyjnego.
Czasopismo może uzyskać powyżej 100 pkt ICV dzięki kryterium „Siła oddziaływania”, jeśli jest aktualnie indeksowane w bazie ISI Web of Science lub/i Scopus. Składają się na nie następujące elementy:
• Cytowalność czasopisma – wyliczana na podstawie bieżących wskaźników IF (Impact Factor) oraz SJR (SCImago Journal Rank),
• Dynamika cytowalności czasopisma – mierzona na podstawie zmian wartości wskaźników IF i SJR, a także liczby cytowań zidentyfikowanych przez bazy Journal Citation Reports oraz Scimago Journal & Country Rank.
Weryfikacja danych
Index Copernicus International dzięki corocznym ocenom gromadzi, a także przetwarza szczegółowe informacje na temat czasopism naukowych z całego świata. Po wysłaniu przez Redakcję wypełnionej ankiety ewaluacyjnej deklarowane informacje na temat czasopisma weryfikowane są w trzech etapach. Pierwszy z nich ma charakter systemowy – specjalnie przygotowany algorytm ma na celu wskazanie, które z wprowadzonych danych mogą okazać się nieprawdziwe. Drugi etap polega na weryfikacji informacji obciążonych możliwością błędu. Następuje porównanie danych zdeklarowanych w aktualnej ankiecie z danymi z poprzednich lat. Ostatni etap to ręczna weryfikacja informacji, czyli sprawdzenie czy zgadzają się one z faktycznym funkcjonowaniem czasopisma. Na tym etapie badaniu podlegają m. in. takie elementy jak:
• nadawanie publikacjom numerów DOI,
• korzystanie z elektronicznego systemu wydawniczo-edytorskiego,
• zbieranie statystyk pobrań artykułów ze strony internetowej czasopisma,
• indeksacja w bazach danych,
• wydawanie publikacji w trybie "ahead of print" / "early birds".
Podawanie nierzetelnych lub nieprawdziwych informacji skutkuje odmową indeksacji czasopisma w bazie ICI Journals Master List za dany rok. Czasopisma, które nie spełnią standardów oceny nie mają wyliczonego aktualnego wskaźnika ICV, pozostają jednak pełnoprawnymi właścicielami Paszportu w bazie ICI World of Journals. Redakcje mogą na bieżąco uzupełniać dane o czasopiśmie, wprowadzać opublikowane artykuły oraz przystąpić do ewaluacji w kolejnym roku.
Transparentność działań Redakcji
Od 2017 roku Zespół Index Copernicus zdecydował się zastąpić dotychczasową ocenę ekspercką wskaźnikami przejrzystości i transparentności działań Redakcji. Dodatkowo zatem oceniana jest transparentność stron internetowych czasopism, a także kompletność zdeponowanych w Paszportach Czasopism informacji o publikowanych artykułach. Działanie to zostało podjęte z dwóch powodów.
1. Program zliczania cytowań
Index Copernicus jest jednym z nielicznych podmiotów na świecie, który identyfikuje powiązania pomiędzy obiektami, a tym samym w sposób maszynowy zlicza cytowania czasopism zarejestrowanych w bazach ICI. Na podstawie bibliografii załącznikowej deponowanej przez zarejestrowane czasopisma zidentyfikowane zostały cytowania za lata 2010-2017, kolejne są stale aktualizowane. Obecnie trwają prace rozwojowe nad udoskonalaniem narzędzi, a wskaźniki cytowań nie są jeszcze uwzględniane w metodyce oceny ICI Journals Master List (dowiedz się więcej o projekcie zliczania cytowań).
2. Polityka przeciwdziałania praktykom „Predatory journals”
Od roku 2017 Index Copernicus wprowadził do metodyki oceny w bazie ICI Journals Master List politykę przeciwdziałania stosowania praktyk „Predatory journals”. Identyfikacja periodyków stosujących w. w. praktyki to obecnie jedno z największych wyzwań przed jakim stoi świat nauki.
Jako podstawową zasadę przeciwdziałania praktykom „Predatory journals” przyjęto zasadę transparentności działań Redakcji polegającą na deponowaniu w bazie ICI World of Journals kompletnej informacji o zawartości poszczególnych wydań (zeszytów) publikowanych w okresie min. dwóch lat poprzedzających rok oceny, minimum w formie:
• metadanych artykułów (tj. tytułów i streszczeń w języku angielskim, słów kluczowych, autorów wraz z afiliacjami),
• listy bibliografii załącznikowej. (dowiedz się więcej o polityce przeciwdziałania praktykom „Predatory journals”).
Zakończony proces oceny w bazie ICI Journals Master List, zagwarantowanie transparentności praktyk oraz poddanie czasopisma procesowi weryfikacji środowiska naukowego zwiększa wiedzę na temat zarejestrowanychperiodyków.
